arpaemînizâde sâmî dîvânı

Merhaba aşağıda yazılı olan beyitlerden ödevde sorumluyum, kelimelerin çoğunun anlamlarına ulaşamıyorum ve kaynak sıkıntısı yaşıyorum. Durum böyle olunca beyitlerden anlam çıkarmam ve tahlil etmem imkansız görünüyor. Lütfen yardımcı olur musunuz?

Deste levh ü kalem alsam mele’-i a’lâdan
İrişür gûş-i dile zemzeme-i tahsîn-bâd

Feyz-yâb olsa eger lezzet-i güftârumdan
Telhî-i hanzal olur gayret-i şehd-i kannâd

Fenn-i eş’ârda sâhib-yed-i tûlâyam kim
‘Akl-i kül püşt-i kef-i ‘aczi ider pîş-nihâd

Geldi hengâm-i du’â eyleme ıtnâb-i suhan
Tâ-be-key lâf-i temeddühle bu teksîr-i sevâd

Eyle şimden girü sıdk ile du’â ey Sâmî
Müstecâb eyleye lutfıyla anı Rabb-i ‘ibâd

Eyleyüp feyz-i ‘amîm ebr-i bahârî tâ kim
Ola günden güne gülzâr-i cihân hurrem ü şâd

Görmeye rûy-i hazân bâgçe-i ikbâli
Hâr-i gamdan ola gül-gonçe-i zâtı âzâd

Tûl-i ‘ömr ile çemen-suffe-i devletde müdâm
Her şebi kadr ola her rûzı misâl-i a’yâd

burada aradığınız birçok kelimeye ulaşabilirsiniz.anlamına ulaşamadığınız özel bir kelime olursa söyleyin kamustan bakayım. açıkçası 1-2 beyit olsa çevirmeye çalışayım diyeceğim ama bu baya zaman alacak bir şey. hoca da özellikle vermiş heralde böyle bir şeyi uğraşmanız için )


1. Beyit üzerinde kısa çalışma

Dest: ikmal,el ,fayda,düstur

Levh:büyüklerin ders verici sözleri(öğüt=

Kalem:ifade üslup

Mele-i ala :cemaatin yüksek ileri gelenleri



Guş-i dil: gönlün kulağı

Tahsin:muhafaza altına alma,güzelleştirme

Zemzeme:name,cemaat

Bad:rüzgar, olsun


Cemaatin ileri gelenlerinden(Alimlerden,Hocalardan) ders verici sözler alayım (ki) gönül kulağıma cemaatin güzellikleri ulaşmış olsun.

şeklinde bir şey çıkardım.Üzerinde düşünüp daha iyi hale getirilebilinir. Ama dediğim gibi başlangıç senden gelmeli isteyen de destek olmalı.İnsanların en değerli şeyi yani zamanını istiyorsunuz, insanların size zaman ayırması için önce sizin kafa yorduğunuzu görmeli.saçma olabilir,eksik yanlış olabilir sorun yok. bak belki benim 1.beyit için çeviri denemem belki hatalıdır.eksiktir.ama önemli olan başlamak ve ben böyle anladım daha iyi nasıl olur demek.

selamlar !

Not:sözlükte terkip olarak yani kelime grubu olarak bulamazsınız.Kalıplaşmış bir ifadeyse ancak bulabilirsiniz. Siz kelime grubunun her bir kelimesine ayrı ayrı bakıp onu kelime grubu haline kendiniz getireceksiniz.internet varken herhangi bir kelimenin anlamına ulaşamamak zor.kelimelerin anlamlarını bulamadım demişsiniz buna istinaden yazma gereği duydum bunu

Çok teşekkür ederim, benim muzdarip olduğum konu kelimelerin bu anlamlarına ulaşamamak örneğin mele-i ala anlamını kalemle beraber düşünürken yaratılanların kaderini kader levhasına yazan meleklerin kalemi olarak anlam çıkardım. Sanırım çoğu kelimeyi aratma sıkıntım varmış "deste ve dest" gibi, tavsiyelerinize uyarak devam edeceğim.

Ozlemggg' Alıntı:

Çok teşekkür ederim, benim muzdarip olduğum konu kelimelerin bu anlamlarına ulaşamamak örneğin mele-i ala anlamını kalemle beraber düşünürken yaratılanların kaderini kader levhasına yazan meleklerin kalemi olarak anlam çıkardım. Sanırım çoğu kelimeyi aratma sıkıntım varmış "deste ve dest" gibi, tavsiyelerinize uyarak devam edeceğim.

Genişletmek için tıkla ...

şimdi ilk bakışta bende "deste" olarak gördüm ama beyitin geneline bakınca bildiğimiz "deste" ile alakalı olmadığını düşündüm.dolayısıyla sonundaki "e"yi hal eki olan "e"dir diye düşünerek "dest"üzerinden gittim. bildiğiniz gibi divan şiiri baklava katmanları gibidir.sizin şiirinizde de kelimelerin birçoğunun 3-4 tane anlamı var. acaba hangisini almam gerekir diye düşünebilirsiniz. bu noktada alaka kurmanız gerek. anlam ilgisi durumu yani.tenasüp.

şiiri yorumlarken şairi de araştırmak tanımak lazım tasavvufa meyletmiş mi?bazı şiirleri hani şiiri tasavvuf ekseninde de ele alabilirsin.ama dilersen farklı bir eksenden de yola çıkabilirsin.

"meleklerin kalemi" ni nerde gördünüz?

edebiyatı gerçekten seviyorsanız ve amacınız sadece ödev yapmak değilse burada @Dilhun gibi @Semender gibi@Mina gibi @adlena gibi @mehmet baki gibi @evla
@ferahsan
@EnesBey
gibi sana farklı bir bakış açısı kazandıracak abilerin ablaların kardeşlerin var. tabi talep etmek ve dahi tekkede beklemek gerek

ne demişler "Tekkeyi bekleyen çorbayı içer"

Ben severek tahlil etmeye çalışıyorum tabi şuan ödev öncelikli olduğu için konu bunun üzerinde şekillendi.
Meleklerin kalemi, bezm-i elest toplantısına bağlı yorumladım tam olarak benim yorumum " melekler aleminden elime levha ve kalem alsam kulağıma faydalı, güzel sözler erişir"
Sizin yorumlama şeklinizle metni şerh ederken farklı bir pencereden bakma imkanım oldu bunun için ayrıyetten çok teşekkür ederim
Ödevim biter bitmez burada sizlerden çok farklı, güzel şeyler öğrenmek elbette isterim

Deste levh ü kalem alsam mele’-i a’lâdan
İrişür gûş-i dile zemzeme-i tahsîn-bâd

bu halini ben önce şuna çevirdim:

mele’-i a’lâdan deste levh ü kalem alsam gûş-i dile zemzeme-i tahsîn-bâd irişür

*


burda sen sanırım mele'i a'lâ yı melekler alemi olarak ifade etmişsin. bunu anlamadım.

Anlatırken yanlışım varsa şimdiden affola.
Bezm-i elest yani yaratılışın son toplantısında melekler, insanlar, cinler ve periler olarak bütün varlık sahipleri bir araya geliyor.
Evlenecek ruhlar tanıştırılıyor, keder, ölüm gibi kaderi unsurlar toplantıda bulunan levha(alın bölgesi) ya meleklerin ellerinde bulunan kader kalemleri tarafından yazılıyor.
Ben Fuzuli'nin eserlerinden yola çıkarak bezm-i elest ve meleklerin kader yazan kalemini yorumladım. Fuzuli bir beyitinde " ruhların toplantısında melekler elleriyle bütün insanlara mutluluk, güzellik yazarken ben gam ve keder yaşamak istedim, hüznü ve kederi daha bedenler yaratılmadan kabul ettim" şeklinde toplantıdan ve meleklerden bahsediyor.
Kaynaklarım yanımda olmadığı için anlatımda eksiklikler olabilir bunun için ayrıyetten kusuruma bakmayın lütfen.

Mele-i âlâ' yı da yukardaki sebepten melekler alemi olarak aldım.

Ozlemggg' Alıntı:

Anlatırken yanlışım varsa şimdiden affola.
Bezm-i elest yani yaratılışın son toplantısında melekler, insanlar, cinler ve periler olarak bütün varlık sahipleri bir araya geliyor.
Evlenecek ruhlar tanıştırılıyor, keder, ölüm gibi kaderi unsurlar toplantıda bulunan levha(alın bölgesi) ya meleklerin ellerinde bulunan kader kalemleri tarafından yazılıyor.
Ben Fuzuli'nin eserlerinden yola çıkarak bezm-i elest ve meleklerin kader yazan kalemini yorumladım. Fuzuli bir beyitinde " ruhların toplantısında melekler elleriyle bütün insanlara mutluluk, güzellik yazarken ben gam ve keder yaşamak istedim, hüznü ve kederi daha bedenler yaratılmadan kabul ettim" şeklinde toplantıdan ve meleklerden bahsediyor.
Kaynaklarım yanımda olmadığı için anlatımda eksiklikler olabilir bunun için ayrıyetten kusuruma bakmayın lütfen.

Genişletmek için tıkla ...

güzel kardeşim herkes hata yapabilir biz de yaparız ki şahsen ben senden daha çok hata yaparım.çünkü ben bunlarla uğraşmayalı uzun yıllar oldu.hata yapmaktan korkmamak lazım. üstelik metin şerhinde hata diye bir şey yok.aslında beyaz olan bir şeyi bana siyah diye anlatmanda sorun yok.önemli olan inandırman.

sözlükte mele' nin anlamı 7 adet ve şunlar olarak verilmiş.

• (C.: Emlâ) Bir cemâatin ileri gelenleri.
• Hırs, tama'.
• Zan.
• Güzellik.
• Fls: Kâinatta hiçlik şeklinde boşluk olmadığını, her yerin dolu olduğunu ifade eden bir tabirdir.
• Dolu mekân.
• Kalabalık, güruh, cemaat, topluluk. Halk.

alâ ise şöyle

• Gr: Arabçada harf-i cerdir. Buna isim diyen de olmuştur. Müteaddit mâna ile kelimenin başına getirilir; manevî istilâ ve tefevvuk bildirmek için ekseriyâ mecrurunu istilaya delâlet eder. Bazan mecrurunun mukabiline müstâli olur. (maa) gibi müsahabet için gelir. (lâm) gibi tâlil için olur. Mücaveze için olur. Harf-i cer olan (min) mânâsına ve zarfiyyet için ve harf-i cer olan (bâ) mânâsına isim olur. "yukarıda" manasına gelir.
• Üstünde, üzere.

melek ve alem kelimelerini sana çağrıştıran hangi anlamlar?

Bu arada ben böyle konulara yanıt vermem aslında .Genelde zaman ayırdığımız kişiler işleri bitince meclisi terk ederdi. Bende zaten işini görmeye gelmiş ne de olsa gidecek diye umursamazdım. Fakat geçmişte yaşadığım olumlu bir tecrübe olayı değiştirdi o olumlu tecrübenin adı

@Mina

divanın iyi kilerinden kendisi. Belki bir @Mina daha çıkar diye şansımı deniyorum. Hoş o da herkese benzedi daha az uğruyor divana ama olsun.


Herkesin herkesten öğrenecek bir şeyleri vardır. Genci yaşlısı öğrencisi hocası fark etmez.

UluğBey' Alıntı:

bildiğiniz gibi divan şiiri baklava katmanları gibidir

Genişletmek için tıkla ...

Oldu mu şimdi bu benzetme Ramazan-ı Şerif'in ortasında Güzel bir açıklama olmuş kaleminize sağlık hocam.
Ek tavsiye olarak şunu söyleyebilirim ki:
Edebiyat bi'l hassa Divan edebiyatı sürekli sözlük karıştırılarak öğrenilecek ve tecrübe kazanılacak bir alandır bu nedenle belli başlı sözlüklerin başucu kitabı olması lazım gelir.
Ben üniversite hayatıma başladığım günlerden şimdiye kadar neredeyse hep somut sözlüklerden yararlandım. Tabi günümüzde artık her şey dijital ortamda örneğin Kubbealtı Sözlük gibi çok değerli sözlüklerin pratik anlamda dijitalde olması çalışmaları kolaylaştırıyor lâkin arkadaşımızın karşılaştığı durumlarla karşılaşmak da kaçınılmaz oluyor bu durum da hâliyle vakit kaybettiriyor. Kâmus-ı Türkî sözlüğü lisans öğrenimi için birebir bir sözlüktür. Ferit Develioğlu Hoca da Osmanlıca Türkçe sözlüğü hazırlarken bizzat K.T'den istifade etmiştir. Sıralamalar bile aynıdır neredeyse. Bundan ötürü eğer K.T başucu sözlüğünüz olursa başta Osmanlı Türkçesi dersi olmak üzere edebiyatın diğer alanlarında da kendinizi hızla geliştirmiş olursunuz.
Bunların dışında Göktürk yazıtlarından günümüze kadar yer alan Türkçe ve Türkçeleşmiş sözcükler için Ötüken sözlüğe bakmak çok yerinde olur. 5 ciltten oluşan sözlükte yok yok. Eğer sizde mevcut değilse gönderebilirim PDF olarak.
Şunu tekrar etmekte yarar var: Eğer edebiyat alanını seviyor ve meslek olarak devam etmek istiyorsanız sözlükleri muhakkak somut olarak bulundurun ve onlardan çokça istifade edin. Emekle başarılan her şey kalıcı olur zîrâ.
Aramıza hoşgeldiniz. Ödev araştırması amacıyla katıldığınız bu Dîvân-ı Meşveret bizlerin hayatına güzel dokunuşlar yaptığı gibi sizin de hayatınıza gönlünüze dokunacaktır eminim. Sağlıcakla kalın @Ozlemggg

Çok teşekkür ederim, şuan Kamusiturki kaynağını kullanıyorum. Kaynaktan epey ilerleme sağladım.
Ödev vesilesi ile de olsa sizinle bilgi alışverişi yapmak güzel oldu

Ozlemggg' Alıntı:

Çok teşekkür ederim, şuan Kamusiturki kaynağını kullanıyorum. Kaynaktan epey ilerleme sağladım.
Ödev vesilesi ile de olsa sizinle bilgi alışverişi yapmak güzel oldu

Genişletmek için tıkla ...

Çok iyi Kamus olmadan her şey eksik olur.Baş ucu kaynağıdır kendisi bu işlerde.Toprağı bol olsun Şemseddin Sami'nin.

Ozlemggg' Alıntı:

Çok teşekkür ederim, benim muzdarip olduğum konu kelimelerin bu anlamlarına ulaşamamak örneğin mele-i ala anlamını kalemle beraber düşünürken yaratılanların kaderini kader levhasına yazan meleklerin kalemi olarak anlam çıkardım. Sanırım çoğu kelimeyi aratma sıkıntım varmış "deste ve dest" gibi, tavsiyelerinize uyarak devam edeceğim.

Genişletmek için tıkla ...

Hoşgeldiniz @Ozlemggg Umarım hoş görüp kalırsınız.
El-mâ'nâ fi batnı'ş-şâ'ir(mânâ şairin karnındadır) gerçeğini bilsek de bence ile başlayan anlamlandirma çabalarına heves ediyoruz işte.

Bildiğimi sandığım kelimelerin anlamını vereyim ("Kelimeler albayım,bazı anlamlara gelmiyor" diyen Oğuz Atay geldi aklıma hemen ardından"kelimeler kifayetsiz kalmaz aslında ,bazen insanlar yazamaz yutkunduklarını "söz'yaşı.)Sonra anlamlandiralim olur mu?

-levh ü kalem:Levha, alemde her ne var ise onun içinde yazılı olduğuna inanılandır.Kulun başına gelecek her şeyin kudret kalemi tarafından onun evvelinden önce yazılmıştır. Levhte yazması için Allah kaleme emretmiştir .Tasavvufa göre levh Allah'ın bilgisi ,kalemde iradesidir.
Sümmani'ye ait olup Grup Abdal'ın yorumladığı o şarkıyı söyleyelim mi bu gece.
"Ervahı ezelden levhi kalemden, levhi kalemden
Bu benim bahtımı kara yazmışlar
Bilirim güldürmez devri alemden
Bir günümüzü yüz bin zara yazmışlar"

-gûş:kulak demek.Gûş eylemek,işitmek anlamına gelir.Gûş-ı dil,biz de can kulağına tekâbül ediyor sanırım.

-feyz-yâb:yâb sonuna eklendiği kelimeye bulan anlamı katar.Örneğin şifâ-yâb,şifa bulan .Feyz -yâb ise feyiz bulan demektir.

-Lezzet-i güftâr:güftâr ,güfte söz demek.Sözün lezzeti.
(Feyz-i güftâr-ı lebinden mürdeye candır gelen.Fitnat Hanım)

-Telhî-i hanzal:Telh ,acı demek.Hanzal ise Ebu Cehil karpuzu veya acı hıyar denen bitki.
-Kannâd:Kand şeker,kannâd şekerci .Cem Sultan şairlerinden Kandî'ye de telmihte bulunulmuş olabilir.
-sâhib-yed-i tûlâ:yed ,el,tûlâ uzun demek.Lakin beyitteki anlamı alanında çok geniş bilgi sahibi olan mânâsında.

-pîş-nihâd:Ön tarafa konmuş.
-hengâm-ı dua:dua zamanı(bu arada sevgili özlem başta @evla abla olmak üzre divandakiler çok güzel dua eder talip ol bence )

-İtnâb-ı Sühan:sözü uzatma
-Laf-ı temeddüh:Methetmek'ten .Övgü.İltifat sözleri
Teksir çoğalmak,sevâd karanlık,Rabb-i İbâd kulların rabbi,tûl-î ömr ömrün uzunluğu,a'yâd bayramlar,kül,tamamı,bütün bunun zıttı cüz(parça).

muhabbetle

Dilhun' Alıntı:

Hoşgeldiniz @Ozlemggg Umarım hoş görüp kalırsınız. El-mâ'nâ fi batnı'ş-şâ'ir(mânâ şairin karnındadır) gerçeğini bilsek de bence ile başlayan anlamlandirma çabalarına heves ediyoruz işte. Bildiğimi sandığım kelimelerin anlamını vereyim ("Kelimeler albayım,bazı anlamlara gelmiyor" diyen Oğuz Atay geldi aklıma hemen ardından"kelimeler kifayetsiz kalmaz aslında ,bazen insanlar yazamaz yutkunduklarını "söz'yaşı.)Sonra anlamlandiralim olur mu? -levh ü kalem:Levha, alemde her ne var ise onun içinde yazılı olduğuna inanılandır.Kulun başına gelecek her şeyin kudret kalemi tarafından onun evvelinden önce yazılmıştır. Levhte yazması için Allah kaleme emretmiştir .Tasavvufa göre levh Allah'ın bilgisi ,kalemde iradesidir. Sümmani'ye ait olup Grup Abdal'ın yorumladığı o şarkıyı söyleyelim mi bu gece. "Ervahı ezelden levhi kalemden, levhi kalemden Bu benim bahtımı kara yazmışlar Bilirim güldürmez devri alemden Bir günümüzü yüz bin zara yazmışlar" -gûş:kulak demek.Gûş eylemek,işitmek anlamına gelir.Gûş-ı dil,biz de can kulağına tekâbül ediyor sanırım. -feyz-yâb:yâb sonuna eklendiği kelimeye bulan anlamı katar.Örneğin şifâ-yâb,şifa bulan .Feyz -yâb ise feyiz bulan demektir. -Lezzet-i güftâr:güftâr ,güfte söz demek.Sözün lezzeti. (Feyz-i güftâr-ı lebinden mürdeye candır gelen.Fitnat Hanım) -Telhî-i hanzal:Telh ,acı demek.Hanzal ise Ebu Cehil karpuzu veya acı hıyar denen bitki. -Kannâd:Kand şeker,kannâd şekerci .Cem Sultan şairlerinden Kandî'ye de telmihte bulunulmuş olabilir. -sâhib-yed-i tûlâ:yed ,el,tûlâ uzun demek.Lakin beyitteki anlamı alanında çok geniş bilgi sahibi olan mânâsında. -pîş-nihâd:Ön tarafa konmuş. -hengâm-ı dua:dua zamanı(bu arada sevgili özlem başta @evla abla olmak üzre divandakiler çok güzel dua eder talip ol bence ) -İtnâb-ı Sühan:sözü uzatma -Laf-ı temeddüh:Methetmek'ten .Övgü.İltifat sözleri Teksir çoğalmak,sevâd karanlık,Rabb-i İbâd kulların rabbi,tûl-î ömr ömrün uzunluğu,a'yâd bayramlar,kül,tamamı,bütün bunun zıttı cüz(parça). muhabbetle

Genişletmek için tıkla ...

gönlüne,eline sağlık.taze bilgi bambaşka.ihtiyarlamışım.şu şerh işlerine artık sizin bakmanız lazım.eskiden beyite bakınca parlıyordu bende birçok şey şimdi malesef öyle değil.bundan dolayı artık sizin destek olmanız lazım gençlere .

selamlar !

Üstadların yanında bana pek laf düşmez işin aslı herhangi bir divanı okurken yazan şairi tanımak "hakkında malumat"sahibi olmak divanı anlamaya çalışırken "neden" "niye" demiş "ne istemiş" "muradı nedir" suallerinden beyitler daha kolay çözümleniyor. Fikrim odur ki misal vereyim. Fuzuli bezm-i elestde o kadarcık yani dünyalık bir düşünceye kalem oynatmaz.

Hamiş:talebelere ders veren hocalardan razı olsun,biz de açıkmışız bu muhabbetlere.yeni sofraya oturanlar (ihvanlar)hoşgelmiş

evla' Alıntı:

Üstadların yanında bana pek laf düşmez işin aslı herhangi bir divanı okurken yazan şairi tanımak "hakkında malumat"sahibi olmak divanı anlamaya çalışırken "neden" "niye" demiş "ne istemiş" "muradı nedir" suallerinden beyitler daha kolay çözümleniyor. Fikrim odur ki misal vereyim. Fuzuli bezm-i elestde o kadarcık yani dünyalık bir düşünceye kalem oynatmaz.

Hamiş:talebelere ders veren hocalardan razı olsun,biz de açıkmışız bu muhabbetlere.yeni sofraya oturanlar (ihvanlar)hoşgelmiş

Genişletmek için tıkla ...

baki nicedür?

Iyidir iyidir...takmış eski göktürk yazıtlarına oralarda geziyor -arada ki yorumu hakikaten Türk'üm demesi çok hoşuma gidiyor - pdf den okuyor diye biraz canı sıkkın parmağını ıslatıp sayfa çevirmek hoşuna giderken pdf yazı ayarı canını sıkıyor
Baki hocamı dürtemde gelsin
Ses ver @mehmet baki